THẾ NÀO LÀ HÒA ÂM PHỐI KHÍ?

Đối với nhiều người, khái niệm "Hòa âm - phối khí" vấn còn xa lạ và mơ hồ. Ngay cả trong các chương trình âm nhạc chuyên nghiệp trước đây, người ta thường chỉ chú tâm đến ca sỹ, ban nhạc, biên đạo múa.... mà không để ý đến phần việc của nhạc sĩ Hòa âm - phối khí. Nhạc sĩ Quốc Dũng đã từng khẳng định vai trò của hòa âm: "Nó (hòa âm) quyết định hết 80% sự hay hay dỡ của ca khúc đó". Có lẽ do ngày càng có nhiều người nhìn ra được vai trò to lớn của phần việc hoa am phoi khi, nên trong những năm gần đây, trên các sân khấu âm nhạc chuyên nghiệp, khi giới thiệu phần trình bày của các ca sỹ, tiết mục múa, người ta đã để ý giới thiệu hoặc ghi chú thêm phần Nhạc sĩ hòa âm - phối khí bên cạnh Nhạc sĩ sáng tác và ca sỹ. Để giúp các bạn có thể hiểu nhiều hơn về "Hòa âm - Phối khí" cũng như tầm quan trọng của nó, FlyPro sẽ bày quan điểm của nhạc sĩ Quốc Dũng về Hòa âm - Phối khí.

Hòa âm đóng một vai trò quan trọng trong mỗi sáng tác ca khúc. Có nhiều người, khi nghe nhạc, chỉ để ý tới giai điệu bài hát, ca từ của bài hát, chất lượng âm thanh của bài hát, mà chẳng mấy quan tâm tới phần hòa âm cho bài hát đó. Đồng thời lại có những người nghe nhạc thì lại bị lôi cuốn theo hòa âm của bài hát đó và họ không còn nhớ gì tới giai điệu cũng như là nghe được lời của bài hát đó. Họ cảm thấy bị hấp dẫn, lôi cuốn ngay bởi cái phần hòa âm của bản nhạc đó. Do đó, hòa âm thật là quan trọng trong việc giới thiệu một bài hát mới, hay là kéo dài "đời sống" của bài hát đó, giúp bài hát đó sống mạnh, sống lâu và ăn sâu vô lòng người.

Tôi cho rằng, người viết hòa âm giống y như một kỹ sư và kiến trúc sư. Cả hai đều cố vươn tới cái đẹp nhất bằng chất liệu có sẵn, trong những điều kiện có thể.
  
Thực ra cũng không khó để có thể hình dung ra như thế nào là hòa âm. Một nhạc sĩ sáng tác thì chỉ cung cấp giai điệu mà ta gọi là melody. Khi có một chiếc đàn đệm theo thì sự phối hợp giữa melody đó và cây đờn đó đã có thể gọi là có hòa âm. Những bản nhạc in mà có ghi thêm hợp âm ở phía trên mỗi nốt nhạc, đã có thể coi bản nhạc đó đã có hòa âm. Tùy theo kinh nghiệm chơi nhạc, tùy theo bản lĩnh về  âm nhạc, và tùy theo cảm xúc của mỗi người, mà hợp âm ghi trên các nốt của bản nhạc có khác nhau, nhưng theo tôi, chỉ có một đường "binh" hợp âm duy nhất, hợp lý nhất và hữu hiệu nhất, tùy theo trình độ của người viết hòa âm.

Tôi muốn nhấn mạnh thêm một lần nữa việc ghi hợp âm cho một ca khúc là việc cực kỳ quan trọng. Nó quyết định hết 80% sự hay hay dỡ của ca khúc đó. Trên thế giới, hầu như từ xưa tới nay, tất cả những nhạc sĩ sáng tác dù là sáng tác cho khí nhạc hay là cho ca đều tự soạn những hợp âm cho những ca khúc của mình. Chỉ riêng ở Việt Nam thì nhạc sĩ sáng tác hòan tòan giao phó đứa con tinh thần của mình cho các ban nhạc được tự do xào nấu theo ý họ. Điều này đưa đến những kết quả thật là bất ngờ. Có nhiều ca khúc, tác giả viết trong tâm trạng rất là buồn và giai điệu rất là tha thiết, sâu lắng, nhưng qua những bàn tay phù thủy của ban nhạc, bản nhạc đó có khi lại rất là sôi động, vui vẻ, náo nhiệt, rất là kích động người nghe. Tình trạng này anh em trong nghề viết hòa âm chúng tôi nói đùa với nhau là cái hòa âm này đã "cưỡng hiếp" giai điệu. Là một nhạc sĩ sáng tác ca khúc, tôi thú thật rất là buồn khi những bản nhạc của tôi bị hòa âm theo kiểu đó.

Hòa âm hiện đại ngày nay
Ngày nay chúng ta được nghe những hòa âm mà không thể tưởng tượng ra được có một nhạc công, có một ban nhạc nào trên đời có thể đàn được như thế. Cái đó được gọi là hòa âm hiện đại. Các bạn nào đang chơi nhạc, và cũng đã có nghiên cứu về vi tính hẳn đã biết rằng hiện nay có rất nhiều phần mềm viết về âm nhạc, hổ trợ cho việc hòa âm. Đó là những đọan nhạc được sọan sẵn, do được "mix" bởi rất nhiều âm thanh khác nhau, những nhạc cụ lạ. Khi chúng được kết hợp một cách ngẩu nhiên nhưng có chu kỳ về thời gian sẽ tạo ra được thành phẩm mà người ta gọi là Loop. Những đọan nhạc này có muôn ngàn điều có sẳn. Người viết hòa âm hiện đại chỉ cần lựa những điều nghe thấy hợp lý, hợp lổ tai mình đưa ra để làm một câu intro trên nền nhạc... cho một ca khúc nào đó. Những đọan nhạc này nghe cực kỳ hấp dẫn, y như nhạc phim, mặc dù không ăn nhập gì tới bài hát. Khi bắt đầu vô ca khúc, ca sĩ cứ việc rên rĩ, cứ việc hát lê thê nhưng nhạc thì cứ vẫn đì đùng, nghe rất vui tai. Lọai nhạc với hòa âm này hiện đang chiếm hầu như đại đa số các chương trình của đài phát thanh và đài truyền hình.